Trong lịch sử thị trường tài chính, có lẽ không có nhân vật nào gây ấn tượng và tạo được dấu ấn sâu đậm như Jesse Livermore. Ông được coi là một trong những nhà đầu cơ tài ba nhất mọi thời đại, người đã kiếm và mất hàng trăm triệu đô la trong sự nghiệp đầy biến động của mình. Câu chuyện về cuộc đời và sự nghiệp của Jesse Livermore là một bài học đầy cảm hứng và cảnh tỉnh cho bất kỳ ai muốn thành công trên thị trường chứng khoán.
Jesse Livermore là ai?
Jesse Lauriston Livermore sinh ngày 26 tháng 7 năm 1877 tại Shrewsbury, Massachusetts, trong một gia đình nông dân nghèo. Ông còn được biết đến với biệt danh Gã đầu cơ liều lĩnh trẻ tuổi hay Con gấu vĩ đại của phố Wall.
Ông là con trai của một nông dân nghèo và từ nhỏ đã bộc lộ năng khiếu về toán học phi thường. Năm 14 tuổi, Livermore bỏ nhà đi và bắt đầu làm việc tại một công ty môi giới chứng khoán ở Boston với mức lương 5 đô la mỗi tuần.
Tại đây, cậu bé Livermore đã say mê quan sát bảng giá cổ phiếu và nhanh chóng nhận ra những quy luật biến động giá. Chỉ sau vài tháng, Livermore đã bắt đầu đặt cược vào sự biến động giá cổ phiếu tại các sàn giao dịch chui được gọi là bucket shops. Đây là khởi đầu cho sự nghiệp đầu cơ chứng khoán huyền thoại của ông sau này.
Livermore kết hôn 3 lần trong đời. Người vợ đầu tiên là Nettie Jordan, người thứ hai là Dorothy Wendt (có hai con trai là Jesse Jr. và Paul), và người thứ ba là Harriett Metz Noble.
Cuộc đời và sự nghiệp của ông
Livermore bắt đầu đầu tư chứng khoán khi nào?
Ở tuổi 15, Livermore thực hiện giao dịch đầu tư đầu tiên khi mua cổ phiếu của Burlington theo lời khuyên của một người bạn. Sau khi kiểm tra kỹ lưỡng ghi chép của mình, ông quyết định đầu tư toàn bộ số tiền có được. Chỉ sau 2 ngày, ông đã thu về khoản lãi 3,12 đô la.
Thành công ban đầu này đã tiếp thêm sự tự tin cho Livermore. Ông bắt đầu giao dịch tại các công ty chứng khoán chui (bucket shops). Đến năm 20 tuổi, Livermore đã kiếm được nhiều tiền đến mức bị cấm giao dịch ở các công ty chứng khoán chui trong vùng. Jesse đã kiếm được 10.000 đô la từ những giao dịch này, một số tiền rất lớn vào thời điểm đó.
Thăng trầm trên Phố Wall
Ở tuổi 22, Livermore quyết định đến New York để thử sức trên thị trường chứng khoán thực sự tại Phố Wall. Ban đầu, ông gặp nhiều khó khăn và thua lỗ do không quen với tốc độ cập nhật giá chậm hơn so với các công ty chứng khoán chui. Tại đây, Livermore đã trải qua nhiều thăng trầm, có lúc mất sạch vốn và phải quay lại các sàn giao dịch chui để gây dựng lại tài sản.
Trong sự nghiệp của mình, Livermore đã trải qua nhiều lần phá sản và gây dựng lại tài sản. Ông nổi tiếng với chiến lược bán khống và là một trong số ít người kiếm được lợi nhuận lớn trong cuộc Đại suy thoái năm 1929.
Sự nghiệp đỉnh cao
Sự nghiệp của Jesse Livermore gắn liền với nhiều thành tựu đáng kinh ngạc, giúp ông trở thành một huyền thoại trong giới đầu tư tài chính:
1. Dự đoán chính xác và kiếm lời lớn từ vụ động đất San Francisco năm 1906: Livermore đã nhận ra những dấu hiệu bất thường trên thị trường và mở vị thế bán khống trước khi tin tức về thảm họa lan rộng. Ông kiếm được 250.000 đô la từ sự kiện này.
2. Thắng lớn trong cuộc khủng hoảng năm 1907: Livermore một lần nữa dự đoán chính xác sự sụp đổ của thị trường và kiếm được 3 triệu đô la chỉ trong một ngày.
3. Đoán trúng xu hướng thị trường năm 1929: Trong vụ sụp đổ thị trường chứng khoán năm 1929, Livermore đã mở vị thế bán khống khổng lồ và thu về khoảng 100 triệu đô la lợi nhuận. Đây được coi là thành tựu lớn nhất trong sự nghiệp của ông.
4. Phát triển các phương pháp giao dịch tiên tiến: Livermore đã xây dựng hệ thống giao dịch của riêng mình, bao gồm việc sử dụng các mẫu hình giá (price patterns) và phân tích xu hướng thị trường. Những phương pháp này vẫn còn được áp dụng rộng rãi cho đến ngày nay.
5. Ảnh hưởng lâu dài đến ngành tài chính: Cuốn sách Reminiscences of a Stock Operator (Hồi ức của một thiên tài chứng khoán) dựa trên cuộc đời của Livermore đã trở thành một tác phẩm kinh điển trong lĩnh vực đầu tư, được các nhà giao dịch hiện đại coi như cuốn Kinh Thánh của nghề.
Những thành tựu này, cùng với khả năng dự đoán thị trường phi thường và lối sống xa hoa, đã giúp Jesse Livermore trở thành một nhân vật nổi tiếng toàn cầu và là huyền thoại trong giới đầu tư tài chính.
Thu nhập và tài sản ròng thời kỳ đỉnh cao của Jesse
Trong thời kỳ đỉnh cao của sự nghiệp, Jesse Livermore sở hữu khối tài sản khổng lồ. Sau vụ sụp đổ thị trường năm 1929, tài sản ròng của ông ước tính lên tới 100 triệu đô la, tương đương với khoảng 1,5 tỷ đô la ngày nay. Livermore sống một cuộc sống xa hoa với nhiều dinh thự, du thuyền và xe hơi đắt tiền.
Tuy nhiên, khối tài sản này cũng biến động mạnh theo thời gian. Livermore nổi tiếng với việc kiếm và mất hàng triệu đô la nhiều lần trong sự nghiệp. Ông từng nói: “Tôi đã giàu có ba hay bốn lần trong đời, và cũng nhiều lần tôi không có gì cả.”
Cái kết buồn thảm của cuộc đời ông
Mặc dù đạt được thành công vang dội, cuộc đời của Jesse Livermore lại kết thúc trong bi kịch. Vào ngày 28 tháng 11 năm 1940, ở tuổi 63, Livermore đã tự sát bằng súng tại khách sạn Sherry Netherland ở New York. Trước khi chết, ông để lại một bức thư cho vợ. Ông để lại một bức thư tuyệt mệnh, trong đó viết rằng ông cảm thấy mình là một kẻ thất bại.
Cái chết của Livermore gây chấn động giới tài chính. Nhiều người cho rằng ông đã mất phần lớn tài sản trong những năm cuối đời do các giao dịch thất bại và cuộc Đại suy thoái. Tuy nhiên, nguyên nhân chính xác vẫn là một bí ẩn, khi báo cáo tài chính sau khi ông mất cho thấy ông vẫn còn một khoản tài sản đáng kể.
Tác phẩm và di sản
Jesse Livermore đã để lại nhiều tác phẩm quan trọng về đầu tư chứng khoán, trong đó nổi bật nhất là:
- How To Trade In Stocks (1940) – cuốn sách do chính Livermore viết.
- Reminiscences of a Stock Operator (1923) của Edwin Lefèvre – tiểu sử bán chạy nhất về Livermore.
Ngoài ra, còn nhiều cuốn sách khác viết về Livermore và phương pháp giao dịch của ông, chứng tỏ tầm ảnh hưởng to lớn của ông đối với giới đầu tư tài chính cho đến tận ngày nay.
Jesse Livermore Jr
Jesse Livermore Jr., con trai duy nhất của Jesse Livermore, sinh năm 1919. Ông cũng theo đuổi sự nghiệp trong lĩnh vực tài chính, nhưng không đạt được thành công như cha mình. Cuộc đời của Jesse Jr. cũng gặp nhiều bi kịch, bao gồm việc bị bắn bởi vợ cũ vào năm 1935 và cuối cùng cũng tự sát vào năm 1975.
Mối quan hệ giữa Jesse Livermore và con trai được cho là phức tạp. Trong cuốn sách Jesse Livermore Jr.: World’s Greatest Stock Trader, Jesse Jr. đã chia sẻ về những khó khăn khi lớn lên dưới cái bóng của một người cha nổi tiếng và áp lực phải nối gót sự nghiệp của ông.
Chiến lược đầu tư của Jesse Livermore
Jesse Livermore patterns
Jesse Livermore nổi tiếng với khả năng nhận diện và tận dụng các mẫu hình giá (price patterns) trên thị trường. Ông tin rằng lịch sử có xu hướng lặp lại và các mẫu hình giá có thể dự báo được hành vi trong tương lai của thị trường. Một số mẫu hình Livermore thường sử dụng bao gồm:
1. Pivot points: Những điểm mà giá có xu hướng đảo chiều.
2. Line on close: Theo dõi giá đóng cửa hàng ngày để xác định xu hướng.
3. Top and bottom fishing: Tìm kiếm các đỉnh và đáy của thị trường.
4. Livermore’s Century Mark Rule: Quan sát phản ứng của thị trường khi giá chạm các mốc tròn trăm.
Richard Wyckoff và phương pháp giao dịch của Jesse Livermore
Richard Wyckoff, một nhà phân tích thị trường nổi tiếng đương thời với Livermore, đã nghiên cứu kỹ lưỡng phương pháp giao dịch của ông. Wyckoff tổng hợp và phát triển những ý tưởng này thành một phương pháp giao dịch có hệ thống, bao gồm:
1. Phân tích cung cầu
2. Nghiên cứu hành vi giá và khối lượng
3. Xác định các giai đoạn của thị trường
4. Đọc tape (theo dõi các giao dịch realtime)
Phương pháp của Wyckoff, dựa trên cách tiếp cận của Livermore, vẫn được nhiều nhà giao dịch áp dụng cho đến ngày nay.
Một số câu nói nổi tiếng của ông
Jesse Livermore không chỉ nổi tiếng với tài năng giao dịch mà còn để lại nhiều câu nói sâu sắc về thị trường chứng khoán và nghệ thuật đầu tư. Dưới đây là một số câu nói nổi tiếng nhất của ông:
1. Thị trường không bao giờ sai – các ý kiến thường xuyên sai.
2. Không có gì mới trên Phố Wall. Không thể có vì đầu cơ cũng cổ xưa như những ngọn đồi. Điều đã xảy ra trước đây sẽ xảy ra lại.
3. Tiền được kiếm bằng cách ngồi yên, không phải giao dịch.
4. Tôi tin rằng người duy nhất có thể tổn thương tôi về mặt tài chính là chính tôi.
5. Tôi không mua lên hay bán xuống. Tôi nghĩ chỉ về cái đúng.
6. Bạn không thể luôn đúng – hãy kiểm soát lỗi của mình và không để chúng kiểm soát bạn.
7. Điều quan trọng không phải là bạn nghĩ gì – mà là bạn nghĩ cái gì sẽ xảy ra.
8. Những khoản lỗ lớn nhất của tôi đều đến từ việc quá vội vàng.
9. Nếu một người đàn ông có thể có lý trí, ông ta có thể kiếm tiền.
10. Hãy nhìn, lắng nghe, học hỏi. Bạn không thể biết tất cả mọi thứ ngay lập tức. Nếu bạn là người kiên nhẫn, bạn sẽ thấy mọi thứ sẽ rõ ràng dần.
Những câu nói này không chỉ phản ánh triết lý đầu tư của Livermore mà còn cung cấp những bài học quý giá cho các nhà đầu tư hiện đại. Chúng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát cảm xúc, học hỏi từ thị trường, và luôn giữ một tâm thế cởi mở và khiêm tốn trước những biến động không ngừng của thị trường tài chính.
Một số cuốn sách nổi tiếng nói về ông và chiến lược đầu tư
Reminiscences of a Stock Operator của Edwin Lefèvre
Đây là cuốn sách nổi tiếng nhất về Livermore, được viết dưới dạng tiểu thuyết hóa cuộc đời của ông.
How to Trade in Stocks của Jesse Livermore
Cuốn sách do chính Livermore viết, chia sẻ về phương pháp giao dịch của ông.
Jesse Livermore: World’s Greatest Stock Trader của Richard Smitten
Một tiểu sử chi tiết về cuộc đời và sự nghiệp của Livermore.
Trade Like Jesse Livermore của Richard Smitten
Phân tích sâu hơn về chiến lược giao dịch của Livermore.
The Secret of Jesse Livermore: World’s Greatest Stock Trader của Richard Smitten
Tập trung vào những bí quyết thành công của Livermore.
Hồi ức của một thiên tài chứng khoán và bài học rút ra là gì?
Reminiscences of a Stock Operator (Hồi ức của một thiên tài chứng khoán) là cuốn sách kinh điển dựa trên cuộc đời của Jesse Livermore. Qua cuốn sách này và câu chuyện đời thực của Livermore, chúng ta có thể rút ra nhiều bài học quý giá:
1. Tầm quan trọng của kỷ luật: Livermore nhấn mạnh việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc giao dịch đã đặt ra.
2. Học hỏi từ thất bại: Ông coi mỗi lần thua lỗ là một bài học và cơ hội để hoàn thiện chiến lược.
3. Kiên nhẫn chờ đợi cơ hội: Livermore thường nói Tiền được kiếm bằng cách ngồi yên, không phải giao dịch.
4. Đọc hiểu thị trường: Ông tin rằng việc hiểu tâm lý thị trường quan trọng hơn các chỉ số tài chính.
5. Quản lý rủi ro: Mặc dù nổi tiếng với những vụ đánh lớn, Livermore luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo toàn vốn.
6. Tâm lý ổn định: Ông cho rằng cảm xúc là kẻ thù lớn nhất của nhà giao dịch.
7. Liên tục học hỏi: Livermore không ngừng nghiên cứu và cải thiện phương pháp giao dịch của mình.
Tuy nhiên, kết cục bi thảm của Livermore cũng là một lời cảnh tỉnh về những rủi ro của nghề đầu cơ chứng khoán và tầm quan trọng của sự cân bằng trong cuộc sống. Câu chuyện của ông minh họa rằng thành công tài chính không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với hạnh phúc và sự mãn nguyện.
Jesse Livermore vẫn là một nhân vật gây tranh cãi trong lịch sử tài chính. Ông được coi là một thiên tài đầu cơ với những thành tựu đáng kinh ngạc, nhưng đồng thời cũng là một ví dụ về những mặt tối của thị trường chứng khoán. Câu chuyện của ông tiếp tục truyền cảm hứng và cảnh báo các nhà đầu tư cho đến tận ngày nay.