Thị trường tài chính luôn là miền đất hứa hẹn nhiều cơ hội, nhưng cũng tiềm ẩn không ít rủi ro. Theo thống kê, có tới 95% traders trên toàn thế giới gặp thua lỗ. Tại sao lại có tỷ lệ thất bại cao đến vậy? Hãy cùng tìm hiểu 20 nguyên nhân chính khiến đa số traders, đặc biệt là tại Việt Nam, không thể thành công trong lĩnh vực này.
Lướt sóng không đúng cách
Nhiều trader có thói quen lướt sóng ngắn hạn. Tuy nhiên, họ thường mắc phải hai sai lầm nghiêm trọng:
– Lướt nhầm sóng thần: Khi thị trường biến động mạnh, trader thiếu kinh nghiệm dễ bị cuốn theo và chịu tổn thất lớn.
– Lướt sóng siêu ngắn: Giao dịch quá nhiều trong thời gian ngắn khiến phí giao dịch tăng cao, dẫn đến việc chảy máu tài khoản.
Phân tích và giao dịch không đồng bộ
Một lỗi phổ biến khác là:
– Phân tích trên đồ thị dài hạn (tuần, tháng)
– Nhưng lại vào lệnh trên đồ thị ngắn hạn (1-5 phút)
Sự thiếu liên quan giữa phân tích và thực hiện giao dịch này thường dẫn đến những quyết định sai lầm.
Chọn nhầm xu hướng
Trend is your friend (Xu hướng là bạn của bạn) là câu nói nổi tiếng trong giới đầu tư. Tuy nhiên, nhiều trader thường:
– Chọn nhầm xu hướng
– Đu đỉnh khi thị trường đã tăng quá cao
– Bán đáy khi giá đã giảm sâu
Điều này dẫn đến những thua lỗ không đáng có.
Tham lam quá mức
Lòng tham là kẻ thù lớn nhất của mọi trader. Biểu hiện phổ biến là:
– Không chốt lời khi đã có lãi lớn.
– Chờ đợi lãi nhiều hơn nữa cho đến khi thị trường đảo chiều.
– Cuối cùng phải chốt lỗ vì không chấp nhận hòa vốn.
Mải mê tìm chén thánh
Nhiều trader dành quá nhiều thời gian và công sức để tìm kiếm một phương pháp giao dịch hoàn hảo – chén thánh. Thực tế, không có phương pháp nào luôn đúng trong mọi điều kiện thị trường. Việc này khiến họ:
– Bỏ lỡ nhiều cơ hội giao dịch thực tế
– Không tập trung vào việc rèn luyện kỹ năng và tâm lý
Nói hay nhưng làm không giỏi – Vật lộn với tâm lý giao dịch
Có những trader rất giỏi phân tích thị trường trong quá khứ. Tuy nhiên, khi đối mặt với thị trường thực, họ lại:
– Không thể áp dụng được những gì đã phân tích
– Rơi vào trạng thái lo lắng, khấn khi vào lệnh
Càng nói hay về thị trường, áp lực tâm lý càng lớn khi giao dịch thực tế. Các yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến giao dịch:
Tự tin thái quá
– Đánh giá quá cao khả năng của bản thân.
– Bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo rủi ro.
– Giao dịch với khối lượng lớn hơn mức an toàn.
Lo lắng
– Không dám vào lệnh khi có tín hiệu tốt.
– Đóng lệnh quá sớm vì sợ mất lợi nhuận.
– Liên tục kiểm tra tài khoản, ảnh hưởng đến phán đoán.
Tham lam
– Giữ lệnh quá lâu với hy vọng lợi nhuận cao hơn.
– Vào lệnh với khối lượng lớn hơn kế hoạch.
– Bỏ qua quản lý rủi ro để đạt lợi nhuận cao hơn.
Sợ hãi
– Không dám cắt lỗ khi cần thiết.
– Bỏ lỡ cơ hội giao dịch tốt vì sợ thua lỗ.
– Giảm kích thước lệnh quá mức, ảnh hưởng đến hiệu suất giao dịch.
FOMO (Fear Of Missing Out – Nỗi sợ bỏ lỡ)
– Vào lệnh khi thị trường đã biến động mạnh.
– Giao dịch quá nhiều vì sợ bỏ lỡ cơ hội.
– Không tuân thủ kế hoạch giao dịch ban đầu.
Nghi ngờ
– Liên tục thay đổi chiến lược giao dịch.
– Không tin tưởng vào phân tích của bản thân.
– Dễ bị ảnh hưởng bởi ý kiến của người khác.
Bực bội
– Giao dịch để trả thù thị trường sau khi thua lỗ.
– Không giữ được bình tĩnh khi đối mặt với biến động.
– Đưa ra quyết định dựa trên cảm xúc tiêu cực.
Để khắc phục tình trạng nói hay làm không giỏi và kiểm soát tốt tâm lý giao dịch, traders cần:
- Xây dựng và tuân thủ nghiêm ngặt một kế hoạch giao dịch cụ thể.
- Thực hành quản lý rủi ro và vốn một cách nhất quán.
- Phát triển kỷ luật cá nhân và khả năng kiểm soát cảm xúc.
- Học cách nhận biết và đối phó với các yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến giao dịch.
- Thường xuyên đánh giá và phân tích các giao dịch để học hỏi từ cả thành công và thất bại.
Bằng cách làm chủ tâm lý giao dịch, traders có thể thu hẹp khoảng cách giữa lý thuyết và thực hành, từ đó nâng cao hiệu suất giao dịch của mình.
Show passview – Áp lực không cần thiết
Việc công khai kết quả giao dịch (show passview) tạo ra những áp lực không đáng có:
– Tâm lý muốn thể hiện trước cộng đồng
– Lo sợ bị đánh giá nếu thua lỗ
– Dễ đưa ra quyết định thiếu cân nhắc
Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất giao dịch.
Bình quân giá khi lỗ – DCA Dollar Cost Average
Nhiều trader có thói quen bình quân giá khi lỗ, thường được gọi là DCA (Dollar Cost Average). Tuy nhiên, họ thường hiểu sai và áp dụng không đúng cách:
- Gồng lỗ bằng cách tiếp tục mua vào khi giá giảm, với hy vọng giảm giá trung bình mua vào.
- Áp dụng DCA một cách máy móc mà không có chiến lược rõ ràng.
- Chốt lời quá sớm khi thị trường đảo chiều, do tâm lý muốn gỡ gạc sau khi lỗ.
- Bỏ lỡ cơ hội lợi nhuận lớn khi xu hướng thực sự bắt đầu.
DCA là một chiến lược đầu tư dài hạn, được thiết kế để giảm thiểu tác động của biến động giá ngắn hạn. Tuy nhiên, nhiều trader áp dụng nó sai cách trong giao dịch ngắn hạn:
- Sử dụng DCA như một cách để cứu các giao dịch thua lỗ.
- Không xác định được điểm dừng lỗ hợp lý, dẫn đến việc tiếp tục đổ tiền vào các vị thế thua lỗ.
- Quên mất rằng DCA hiệu quả nhất khi áp dụng cho các tài sản có xu hướng tăng giá trong dài hạn.
Thay vào đó, traders nên:
- Hiểu rõ bản chất và mục đích của DCA trước khi áp dụng.
- Sử dụng DCA như một phần của chiến lược đầu tư dài hạn, không phải như một công cụ giao dịch ngắn hạn.
- Kết hợp DCA với phân tích kỹ thuật và cơ bản để đưa ra quyết định đúng đắn.
- Luôn có kế hoạch quản lý rủi ro rõ ràng, bao gồm việc xác định điểm dừng lỗ trước khi vào lệnh.
Bằng cách hiểu đúng và áp dụng DCA một cách thông minh, traders có thể tận dụng được lợi ích của chiến lược này mà không rơi vào bẫy của việc bình quân giá khi lỗ một cách thiếu suy nghĩ.
Bị thị trường giết
Trong những ngày biến động mạnh, nhiều trader cùng vào lệnh tại một mức giá. Điều này dẫn đến:
– Hiệu ứng đám đông, tạo ra những biến động giá đột ngột.
– Kích hoạt hàng loạt lệnh cắt lỗ.
– Gây ra tổn thất lớn cho nhiều người cùng lúc.
Mê mải vẽ đồ thị
Một số trader dành quá nhiều thời gian để vẽ và phân tích đồ thị. Tuy nhiên:
– Thị trường luôn biến động không ngừng
– Những phân tích quá chi tiết có thể nhanh chóng trở nên lỗi thời
– Khiến trader bối rối và đưa ra quyết định sai lầm
Giao tiền cho người khác quản lý
Một số trader, đặc biệt là những người mới, thường:
– Tin tưởng giao tiền cho người khác quản lý và giao dịch
– Không hiểu rõ chiến lược và rủi ro
– Dễ bị lừa đảo hoặc chịu tổn thất do người quản lý thiếu năng lực
Tin tưởng quá mức vào robot giao dịch
Robot giao dịch có thể loại bỏ yếu tố cảm xúc, nhưng:
– Không có thuật toán nào hoàn hảo trong mọi điều kiện thị trường
– Cần sự giám sát và điều chỉnh thường xuyên từ con người
– Quá phụ thuộc vào robot có thể dẫn đến thua lỗ nghiêm trọng
Thiếu hiểu biết về thị trường tài chính quốc tế
Nhiều trader Việt Nam thường:
– Tiếp cận thị trường theo cách riêng, thiếu hệ thống
– Ít tìm hiểu về cấu trúc và phương pháp tiếp cận của giới tài chính quốc tế
– Bỏ lỡ những kiến thức và kỹ năng quan trọng
Cày volume để duy trì IB
Một số trader kiêm làm Introducing Broker (IB) thường:
– Tăng cường giao dịch để đạt chỉ tiêu volume
– Chấp nhận rủi ro cao hơn mức cho phép
– Tự lấy mỡ nó rán nó, dẫn đến thua lỗ
Yếu tố may rủi
Đôi khi, thất bại đơn giản là do:
– Vận đen, gặp những biến cố bất ngờ trên thị trường.
– Chết trước bình minh, không đủ thời gian để chứng minh năng lực.
– Những yếu tố ngoài tầm kiểm soát của trader.
Ảo tưởng về tự do tài chính
Nhiều người bị cuốn hút bởi hình ảnh:
– Trader thành công, mặc vest bóng bẩy
– Làm việc thoải mái với một chiếc laptop
– Tự do về thời gian và tài chính
Thực tế, các trader chuyên nghiệp thường làm việc cực kỳ chăm chỉ, theo dõi thị trường liên tục qua nhiều màn hình.
Không theo kịp sự tiến hóa của thị trường
Thị trường tài chính luôn thay đổi:
– Hành vi của các nhà đầu tư thay đổi
– Cấu trúc thị trường phát triển
– Công nghệ mới xuất hiện
Trader không cập nhật kiến thức và kỹ năng sẽ dễ bị tụt hậu và thua lỗ.
Chọn nhầm nghề
Không phải ai cũng phù hợp với nghề trading. Để thành công, trader cần:
– Khả năng chịu đựng rủi ro cao
– Tâm lý vững vàng trước áp lực
– Kỷ luật và kiên nhẫn
Nếu không có những đặc điểm này, có thể bạn đã chọn nhầm nghề.
Ranh giới mong manh giữa đầu tư và cờ bạc
Nhiều trader không nhận ra ranh giới giữa đầu tư và đánh bạc:
– Cờ bạc chỉ dựa vào may rủi
– Đầu tư cần phân tích, chiến lược và quản trị rủi ro
– Khi trading trở thành cờ bạc, thua lỗ là điều không tránh khỏi
Nản chí và bỏ cuộc
Cuối cùng, nhiều trader:
– Nản lòng trước những thất bại ban đầu
– Không đủ kiên nhẫn để học hỏi và cải thiện
– Từ bỏ trading trước khi thực sự hiểu và làm chủ được nó
Kết luận
Mặc dù có tới 95% trader gặp thua lỗ, điều này không có nghĩa là thành công trong lĩnh vực này là không thể. Bằng cách nhận diện và tránh những sai lầm phổ biến trên, cùng với việc không ngừng học hỏi và rèn luyện, bạn vẫn có cơ hội trở thành một trong 5% trader thành công.
Hãy nhớ rằng, trading không phải là con đường dễ dàng để làm giàu nhanh chóng. Nó đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, kiên nhẫn và kỷ luật cao. Nếu bạn quyết tâm theo đuổi con đường này, hãy đảm bảo rằng bạn đã trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng và tâm lý vững vàng trước khi bước vào thị trường.