Hệ thống Bretton Woods từng là trụ cột của nền tài chính thế giới trong hơn 2 thập kỷ sau chiến tranh thế giới 2. Tìm hiểu lịch sử hình thành, phát triển cùng nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của hệ thống tỷ giá cố định xoay quanh đồng USD này và những bài học đắt giá rút ra cho kinh tế toàn cầu.
Hệ thống Bretton Woods là gì?
Hệ thống Bretton Woods là một thỏa thuận tiền tệ quốc tế được đưa ra tại Hội nghị Bretton Woods ở New Hampshire, Hoa Kỳ vào năm 1944. Nó thiết lập một hệ thống tỷ giá hối đoái cố định dựa trên đồng đô la Mỹ được đảm bảo bằng vàng và cho phép các nước khác gắn giá tiền tệ của họ với đô la.
Lịch sử hình thành và phát triển
Do ai sáng lập ra
Hệ thống Bretton Woods được đề xuất bởi các nhà kinh tế học người Anh John Maynard Keynes và người Mỹ Harry Dexter White trong Chiến tranh Thế giới thứ hai. Họ muốn tạo ra một hệ thống tiền tệ ổn định và dự đoán được để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế toàn cầu sau chiến tranh.
Mục đích ra đời của nó
Mục đích chính của Bretton Woods là tạo ra sự ổn định tiền tệ toàn cầu bằng cách thiết lập hệ thống tỷ giá hối đoái cố định. Nó cũng nhằm mục đích thúc đẩy thương mại tự do và giảm sự can thiệp của chính phủ trong thị trường tiền tệ.
Hệ thống này đã hoạt động tương đối tốt trong hai thập kỷ đầu sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và ổn định tiền tệ trên toàn thế giới.
Lịch sử hoạt động
Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, các quốc gia đã cố gắng phục hồi lại hệ thống bản vị vàng nhưng nó đã sụp đổ hoàn toàn trong cuộc Đại khủng hoảng của những năm 1930. Trong hoàn cảnh đó, 730 đại biểu đến từ 44 quốc gia đã gặp nhau tại Bretton Woods, New Hampshire, năm 1944 để xây dựng hệ thống tài chính thế giới sau chiến tranh, tránh nguy cơ tái diễn khủng hoảng kinh tế. Tại đây, các nước đã thống nhất thành lập ra hệ thống Bretton Woods bao gồm Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Ngân hàng Thế giới (WB) và chế độ tỷ giá hối đoái cố định được xây dựng quanh đồng đô la Mỹ gắn với vàng.
Dưới hệ thống Bretton Woods, các ngân hàng trung ương phải duy trì tỷ giá hối đoái cố định bằng cách can thiệp vào thị trường ngoại hối để điều chỉnh giá trị đồng tiền của mình so với đô la Mỹ.
Nguyên nhân dẫn tới sự sụp đổ của hệ thống
Tuy nhiên, vào cuối những năm 1960 và đầu những năm 1970, Hệ thống Bretton Woods gặp phải nhiều khó khăn và cuối cùng sụp đổ vào năm 1973. Một số nguyên nhân chính dẫn đến sự sụp đổ bao gồm:
- Tình trạng thâm hụt ngân sách và thương mại kéo dài của Mỹ làm giảm niềm tin vào sự ổn định của đồng đô la.
- Sự gia tăng lạm phát và chi phí chiến tranh ở Việt Nam làm tăng lượng đô la lưu hành trên thế giới.
- Sự cạnh tranh gia tăng từ các nền kinh tế mới nổi như Nhật Bản và Đức.
- Sự bất ổn chính trị và kinh tế ở một số quốc gia khiến họ đặt câu hỏi về tính khả thi của hệ thống tỷ giá cố định.
Sau khi Hệ thống Bretton Woods sụp đổ, hầu hết các nước chuyển sang áp dụng hệ thống tỷ giá hối đoái thả nổi, trong đó giá trị tiền tệ được xác định bởi cung cầu trên thị trường.
Bài học rút ra trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng
Sự sụp đổ của Hệ thống Bretton Woods đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về tầm quan trọng của ổn định kinh tế vĩ mô và sự phối hợp chính sách giữa các quốc gia. Nó cũng nhấn mạnh rằng không có hệ thống tài chính quốc tế nào là hoàn hảo và vĩnh viễn.
Đối với Việt Nam, bài học quan trọng là cần duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, và theo dõi sát sao tình hình tài chính toàn cầu để có thể điều chỉnh chính sách phù hợp. Việt Nam cũng cần tăng cường hợp tác và phối hợp với các đối tác quốc tế để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của nền kinh tế.
Cuối cùng, kinh nghiệm từ sự sụp đổ của Bretton Woods nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một hệ thống tài chính quốc tế mới, công bằng và bền vững hơn, phù hợp với bối cảnh kinh tế toàn cầu ngày nay.